Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου 2011

"Πάρκο" Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Αντώνης Τρίτσης

………Είναι πολύ σημαντικό σε ότι κάνουμε, να υπάρχει διαχρονική συνέχεια και συνέπεια σ’ αυτό που εννοείται ότι προοριστήκαμε να το συντηρούμε και να αναβαθμίζουμε.

Η Ελληνική Πολιτεία και κάθε Πολιτεία όταν αποφασίζουν να δαπανήσουν χρήματα για μελέτες και κατασκευές πάρκων και παρεμβάσεων τοπίου στην πόλη ή στην περίμετρο, υποχρεούνται να τηρούν τον κανόνα της συνέχειας με λεπτομερή σχέδια, προγράμματα και χρονοδιαγράμματα διαχείρισης και την πιστή εφαρμογή όλων των Μελετών εφαρμογής που εκκρεμούν ώστε να απόκτα ο ανοικτός χώρος τη λειτουργικότητα και το κοινωνικό νόημα για το οποίο δημιουργήθηκε.

Οι τυχαίες και αποσπασματικές φυτευτικές παρεμβάσεις σε ημιτελή πάρκα της πόλης και σε ανοικτούς χώρους που δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει πλήρως τις επιταγές του αρχικού Μελετητή και της Μελέτης, που για κάποιον άλφα ή βήτα λόγο η Πολιτεία θεώρησε σωστό να τα παραλάβει και μάλιστα ημιτελή, είναι άτοπη και αποπροσανατολιστική από τους αρχικούς στόχους. Οι Μελέτες ανατίθενται, συντάσσονται και εφαρμόζονται με κάποιο σκεπτικό και με κριτήρια που υπαγορεύουν οι τεχνικές προδιαγραφές του φορέα, το λειτουργικό περιεχόμενο, οι προμελέτες και ο κοινωνικός περίγυρος για τον οποίο προορίζονται, είτε τοπικά είτε υπερτοπικά.

Επομένως οι όποιες παρεμβάσεις που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του χώρου ή όχι και τυχόν παρεκκλίσεις από τον αρχικό εγκεκριμένο σχεδιασμό, πρέπει να κρίνονται με ιδιαίτερη αυστηρότητα και επιφύλαξη σε ότι αφορά τη σωστή διαχείριση και περιφρούρηση των περιβαλλοντικών και βοτανικών ποιοτήτων του κάθε πάρκου.

Κατά την Ευρωπαϊκή πρακτική, Τα Πάρκα στην πόλη αποτελούν ανοικτούς διαχειριζόμενους χώρους από φορείς αποκλειστικής φροντίδας (Park Authorities) ή από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μετά την πλήρη εφαρμογή των Μελετών Εφαρμογής, την περάτωση των εργασιών στο πεδίο και την τελική παραλαβή του έργου, απαγορεύονται οι εκ των υστέρων παρεμβάσεις, αυθαίρετες φυτεύσεις και οχλήσεις, πλην εκείνων που σαφώς εμπεριέχονται στον σχεδιασμό και συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τη διαχείριση του Πάρκου (π.χ. αντικατάσταση φυτικού υλικού, φυτεύσεις κατά το σχέδιο που δεν έγιναν στον καιρό τους, λοιπές εργασίες συντήρησης και φυτοπροστασίας).

Εκπαιδευτικές δραστηριότητες ανοικτού χώρου, πιλοτικές αναδασώσεις, κηποτεχνικές επιδείξεις και συνάξεις αναψυχής, ορίζονται από τον εκάστοτε υπεύθυνο φορέα σε τοποθεσίες του πάρκου που δεν το αλλοιώνουν αισθητικά, συνάδουν με το σκεπτικό του αρχικού σχεδιασμού και δεν υποκαθιστούν άλλες παρεμβάσεις μείζονος σημασίας που υστερούν χρονικά.

Με όλον το σεβασμό στην προσπάθεια που κάνει ο Φορέας του Πάρκου Α. Τρίτσης, είναι αναγκαίο να τονίσουμε για πολλοστή φορά (και επιφυλασσόμαστε με τα προβλήματα του Πάρκου να ασχοληθούμε εντονότερα στο μέλλον, και να τα θέσουμε στα υπόψη των υπευθύνων),  ότι η αρχική Μελέτη εφαρμογής που ενέκρινε ο Οργανισμός του Ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας, ουδέποτε εφαρμόστηκε κατά γράμμα.

Οι διαχειριστικές προτάσεις της Μελέτης έχουν αγνοηθεί με αποτέλεσμα να κυριαρχήσει παντού η καλαμιά που λειτουργεί περισσότερο σαν ζιζάνιο παρά σαν ισόρροπη φυτική παρουσία πάρκου, ενώ οι επί μέρους επεμβάσεις με ανθώνες, arboretum, κήπο λαβύρινθο πλαισιωμένο από γραμμικές φυτεύσεις αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, ανθονησίδες, δασικό βοτανικό εμπλουτισμό και διαχείριση δασοσυστάδων κλπ, ουδέποτε υλοποιήθηκαν με αποτέλεσμα ο χαρακτήρας του Πάρκου να έχει περιοριστεί σε «εκτεταμένο περιστασιακό πράσινο πόλης» υποβαθμισμένης αισθητικής, χαμηλής συντήρησης, με έλλειψη των βασικών κανόνων λειτουργίας και χωρίς τα επαρκή κονδύλια για μια ορατή στρατηγική αναβάθμισης του.

Οι όποιες αποσπασματικές προσπάθειες σύνδεσης του ονόματος του Πάρκου με συχνές και ποικίλες εκδηλώσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα, για να αναδειχθεί το πάρκο «ως έχει» χωρίς ολοκληρωμένες παρεμβάσεις τεχνικού περιεχομένου τελειοποίησης των συνθέσεων, και χωρίς σοβαρή διερεύνηση των οικονομικά «ανταποδοτικών» δυνατοτήτων χρήσης του πάρκου από την ευρύτερη κοινότητα των πολιτών σε Μητροπολιτικό επίπεδο και τις τοπικές κοινωνίες, διευκολύνουν μεν αλλά προσωρινά και παρατείνουν το κύριο πρόβλημα που είναι η υστέρηση της μορφοποίησης του Πάρκου σε «Πάρκο».

Η συστηματική διαχειριστική πρακτική ενός Πάρκου, η πιστή προσαρμογή χρήσεων και λειτουργιών ανοικτού χώρου στην αρχική αρχιτεκτονική προσέγγιση του «Πάρκου», το πραγματικό ενδιαφέρον της πολιτείας για το αστικό πράσινο αλλά και των Πολιτών που τους αφορά, είναι οι κύριες προϋποθέσεις επιβίωσης των χώρων αυτών. Σε αντίθετη περίπτωση από «Αστικά Πάρκα» μεταλλάσσονται σε αφύλακτους χώρους άναρχων χρήσεων γης, ρύπανσης, διάβρωσης, παραβατικότητας, αισθητικής αλλοίωσης, άρα γενικής υποβάθμισης.

Το Πάρκο Α. Τρίτση αποτελεί παράδειγμα αλλά και απόδειξη ότι τα πολύ μεγάλα Πάρκα, για τις ελληνικές πόλεις αποτελούν προσωρινές λύσεις εντυπωσιασμού και πολιτικής εκμετάλλευσης, όταν δε κατασκευαστούν, κατασκευάζονται κακότεχνα και κατά παρέκκλιση των Μελετών, δεν συντηρούνται επαρκώς και γρήγορα εγκαταλείπονται στην τύχη τους. Πάρκο σημαίνει ζωντανός οργανισμός που απαιτεί εξειδικευμένη φροντίδα και εστιασμένες δαπάνες σε βάθος χρόνου.

Μικρότερα Πάρκα διάσπαρτα στον αστικό ιστό σύμφωνα με ένα ευρύτερο master plan αστικού πρασίνου, είναι η πλέον εφικτή λύση για πόλεις με τα προβλήματα της Αθήνας (πυκνή δόμηση, κακή συγκοινωνία, διαταραγμένο κλίμα). Η «εναλλακτική» αειφορική προσέγγιση «μικρού κόστους» στη δημιουργία πάρκων πόλης, αποτελεί «δύσκολη άσκηση», άγνωστη στους παραδοσιακούς έλληνες τεχνικούς, δεν συνειδητοποιείται ούτε υιοθετείται εύκολα σαν γνωστικό αντικείμενο και καταλληλότερη πρακτική, ενώ η περιφρόνηση και η ντόπια λεηλασία μιας διεθνώς αποδεκτής τέχνης και επιστήμης που προσφέρει λύσεις, όπως η Αρχιτεκτονική του Τοπίου, συμβάλλουν στη γνωστή αρνητική εικόνα του αστικού μας τοπίου.

Επισυνάπτονται δείγματα «χειροποίητης» δουλειάς στα πλαίσια της Οριστικής Μελέτης του Πάρκου Α. Τρίτσης από την Ομάδα Μελέτης του Δρα Σταμάτη Σεκλιζιώτη και Συνεργατών Γεωπόνων, Βιολόγων, Δασολόγων όπου είναι εμφανή τα αρχικά συνθετικά συστατικά της  «πρότασης πάρκου» με τον χαρακτήρα της «Περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης». Στις φωτογραφίες που πάρθηκαν από τους κ.κ.  Σταμάτη και Λάμπρο Σεκλιζιώτη πριν περίπου 8 χρόνια, φαίνεται η «αποδεκτή» κατάσταση της λίμνης πριν ακόμη «πνιγεί» από την ανεμπόδιστη επέκταση της καλαμιάς, γεγονός που υποβαθμίζει αισθητικά το τοπίο, αλλά δημιουργεί και σοβαρά προβλήματα ελέγχου και διαχείρισης.

Για την απόλυτη Ευθύνη του Κειμένου

Υπογράφει ο

Δρ Σταμάτης Λ. Σεκλιζιώτης
Γεωπόνος ΑΠΘ – Αρχιτέκτων Τοπίου (PhD, Birmingham UK)
Πρόεδρος του Δ.Σ. «ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου