Τετάρτη 5 Ιουνίου 2013

Τοπική παραγωγή για τοπική κατανάλωση. Το Παράδειγμα της Ολλανδίας

Τοπική παραγωγή για τοπική κατανάλωση
Το Παράδειγμα της Ολλανδίας

Της Ανδριάνας Κεχαγιά
Γεωπόνος (ΓΠΑ)
Ερευνήτρια στο Γεωπονικό Παν/μιο Wageningen, Ολλανδία

Η αστική γεωργία στην Ολλανδία, μία ανεπτυγμένη χώρα που συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες αγροτοπαραγωγικές  και εξαγωγικές χώρες της Ευρώπης,  παρόλο που θεωρείται αδιαμφισβήτητα μόδα ή ελιτίστικο ρεύμα, αποκαλύπτεται ως ο πιο επίκαιρος μοχλός αποδοτικής αστικής ανάπτυξης. Σε αντίθεση με τις αναπτυσσόμενες χώρες, η ενασχόληση των καλλιεργητών, επιχειρηματιών και πολιτών με τους λαχανόκηπους δεν πηγάζει από την αναγκαιότητα για επιβίωση, μιας και η πρόσβαση σε μία μεγάλη ποικιλία τροφίμων, φρέσκων και τυποποιημένων, είναι δεδομένη και υποστηρίζεται από την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Η ευαισθητοποίηση των ολλανδών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, διατήρησης και προστασίας των φυσικών οικοσυστημάτων και η ανάγκη για ένα υγιεινό τρόπο ζωής οδήγησαν στον αναπροσανατολισμό της κοινής αντίληψης για τον ρόλο της γεωργίας και αποτελούν την κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη της.



Η ανάπτυξη της αστικής γεωργίας στην Ολλανδία είναι πολύπλευρη και εκφράζεται από συνιστώσες όπως οι καλλιεργητές, οι κινήσεις πολιτών, τα σχολεία, οι επιχειρηματίες, οι ίδιοι οι κάτοικοι των πόλεων, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το διαδίκτυο.  Όλες οι πλευρές έχουν αναπτύξει κοινωνικά δίκτυα τα οποία δρουν συνεργιστικά μεταξύ τους με στόχο την τοπική παραγωγή και διάθεση των προϊόντων στα αστικά κέντρα, την γεωπονική και περιβαλλοντική εκπαίδευση, την μείωση εκπομπών άνθρακα και του κόστους μεταφορών, την απόλαυση του τοπίου καθώς και την ανάπτυξη δεσμών εμπιστοσύνης για ποιοτικά φρέσκα τρόφιμα γνωστής προελεύσεως. Η επιτόπια καλλιέργεια στα αστικά κέντρα πλεονεκτεί έναντι της περιφερειακής λόγω της άμεσης διάθεσης των προϊόντων και της εύκολης προσβασιμότητας. Τα έξοδα διανομής ελαχιστοποιούνται και οι καταναλωτές έρχονται σε επαφή με τα σημεία παραγωγής. Έχουν την ελευθερία να μετέχουν στη παραγωγική διαδικασία εάν το επιθυμήσουν και να γευτούν τους καρπούς των κόπων τους.


Φορείς της αστικής γεωργίας
Τύποι καλλιέργειας

Προσφορά
Κάτοικοι
Ταρατσόκηποι, κήποι, μπαλκόνια

Ποιότητα προϊόντων, πρόσβαση σε ντόπιες ποικιλίες και σε προϊόντα γνωστής προελεύσεως,
διατήρηση, διαχείριση και προστασία περιβάλλοντος, προαγωγή της εθελοντικής εργασίας, παροχή κοινωνικής φροντίδας, εκπαίδευση και δημιουργία, αρχιτεκτονική τοπίου, αξιοποίηση κενών χώρων, διαμονή, εκμηδένιση αποστάσεων, συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία, δημιουργία μιας μοναδικής εμπειρίας.
Κινήσεις πολιτών
Πάρκα-λαχανόκηποι

Κοινότητες-Δήμοι
Κήποι-Πάρκα λαχανόκηποι

Σχολεία
Πάρκα λαχανόκηποι

Εστιατόρια
Ταρατσόκηποι, κήποι, θερμοκήπια

Σουπερμάρκετ
Ταρατσόκηποι, κήποι



Σε μεγάλες πόλεις όπως το Άμστερνταμ, το Ρότερνταμ, η Ουτρέχτη, το Ντελφτ, η Χάγη, το Μάαστριχτ το εμπόδιο της έλλειψης ελεύθερων χώρων για καλλιέργεια αντισταθμίζεται από την αξιοποίηση των πάρκων, των ταρατσών και την εγκατάσταση μικρών  θερμοκηπιακών μονάδων. Για παράδειγμα, σουπερμάρκετ παράγουν λαχανικά στις ταράτσες τους με στόχο την προώθηση και πώληση των προϊόντων σε σχολεία, εταιρίες και εστιατόρια. Σχολικές μονάδες σε συνεργασία με τους δήμους μετατρέπουν τα πάρκα σε λαχανόκηπους. Τα κυλικεία των σχολείων εξοπλίζονται με τα παραγόμενα λαχανικά και οι μαθητές εξασφαλίζουν ένα φρέσκο κολατσιό ενώ παράλληλα συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία μαθαίνοντας να εκτιμούν την αξία των τροφίμων που καταναλώνουν. Σε περι-αστικές περιοχές όπως το Wageningen, η κοινότητα διαθέτει 100τ.μ. σε κάθε πολίτη για καλλιέργεια με αντίτιμο αξίας 100 ευρώ το χρόνο. Φυσικά μιας και δεν υπάρχουν αγροτεμάχια για όλους τους πολίτες, οι ενδιαφερόμενοι συμπληρώνουν τα στοιχεία τους σε μία φόρμα και ακολουθείται σειρά προτεραιότητας. Εναλλακτικά, οι πολίτες πληρώνουν μία συνδρομή της τάξεως των 75 ευρώ ετησίως στη φάρμα της επιλογής τους και απολαμβάνουν λαχανικά της εποχής όλο το χρόνο. Πέρα από τη συνδρομή που πληρώνουν, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα  να συμμετέχουν εθελοντικά στις καλλιεργητικές εργασίες, όπως η σπορά, το πότισμα, το ξεβοτάνισμα ή η συγκομιδή των λαχανικών.


Τα εστιατόρια από την πλευρά τους συμμετέχουν στο ρεύμα ‘τοπική παραγωγή για τοπική κατανάλωση’ είτε αγοράζοντας τοπικά προϊόντα είτε καλλιεργώντας τα ίδια μεγάλο μέρος λαχανικών που προσφέρουν στους πελάτες τους. Μικρά παρτέρια και φυτοδοχεία στο προαύλιο χώρο του εστιατορίου είναι αρκετά για να συμβάλουν στην κάλυψη των αναγκών του καταστήματος. Οι πελάτες που διαλέγουν το εστιατόριο για να απολαύσουν το γεύμα τους και να ζήσουν στιγμές χαλάρωσης σε φιλικά ή επαγγελματικά δείπνα, γνωρίζουν από πού προέρχονται τα λαχανικά που καταναλώνουν. Έχουν άμεση πρόσβαση σε αυτά, τα βλέπουν, τα αγγίζουν, τα μυρίζουν και με αυτό τον τρόπο αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με το εστιατόριο.

Μελλοντικά, τα παρτέρια και τα φυτοδοχεία θα αντικατασταθούν ή θα ενισχυθούν από μικρές υδροπονικές ή αεροπονικές εγκαταστάσεις με στόχο την εξοικονόμηση χώρου και την αύξηση της παραγωγής για το εστιατόριο. Ανεξαρτήτως εποχής και φυτικού είδους, τα εστιατόρια θα μπορούν να υποστηρίξουν και να προωθήσουν τις πιο ιδιαίτερες απαιτήσεις των πελατών τους. Το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ολλανδών και η αξιοποίηση της υδροπονικής τεχνογνωσίας θα φέρει μικρές υδροπονικές εγκαταστάσεις εντός των εστιατορίων. Αντίστοιχα με τα ενυδρεία που συναντάμε σε πολλές ελληνικές ψαροταβέρνες, στην Ολλανδία θα συναντάμε μικρά θερμοκήπια κάθετης φυτεύσεως με κόκκινο και μπλε φωτισμό (led lights)  που θα παραπέμπουν σε διαστημικά οχήματα.  Για παράδειγμα, μία μικρή πειραματική υδροπονική μονάδα αποτελείται από 3 μεταλλικά επίπεδα. Το κάθε επίπεδο φέρει φωτισμό που απαντά σε διαφορετικό μήκος κύματος και υποστηρίζει διαφορετικά στάδια ανάπτυξης των φυτών.

Η αστική γεωργία στην Ολλανδία μπορεί και πρέπει να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση κυρίως σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού συγκεντρώνεται στις μεγάλες πόλεις. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, ανεξαρτήτως εισοδήματος γίνονται ίσοι μιας και έχουν ελεύθερη και άμεση πρόσβαση στο μεγαλύτερο αγαθό, την κάλυψη σημαντικού μέρους των διατροφικών τους αναγκών. Κοινωνικά δίκτυα, πολίτες, μαθητές, επιχειρηματίες, αγρότες μετατρέπουν τις πόλεις σε διατροφικά αυτάρκεις μονάδες ενώ την ίδια στιγμή ζουν και αλληλεπιδρούν σε ένα καθαρό, ήρεμο και λειτουργικό περιβάλλον.


Τι θα βρείτε σε έναν ολλανδικό κήπο:

Λαχανικά: Πατάτες, αντίδι, σγουρό αντίδι , αγκινάρα, κινέζικη αγκινάρα, σπαράγγι, μελιτζάνα, σπανάκι μωρό, Batavia μαρούλι, κρεμμύδια, σκόρδα, γογγύλι, μωβ γογγυλοκράμβες, ραπανοσέλινο, τεύτλα, σέλινο, κουνουπίδι, λάχανο, μπρόκολο, κολοκυθάκια κίτρινα και πράσινα, μπιζέλια, φασόλια, αμπελοφάσουλα, αγγούρι, πιπεριά, πάπρικα, καρότα, μωβ καρότα, κολοκύθι, ραπανάκι, πράσο, ξυνολάχανο, παντζάρια, γλυκοπατάτα, καλαμπόκι, τομάτα, σπανάκι, λαχανάκια Βρυξελλών.
Αρωματικά φυτά: θρούμπι, άνηθο, γλυκάνισο, εστραγκόν, κορίανδρος, μέντα, τζίντζερ, κάρδαμο, μαϊντανός, γλιστρίδα, μάραθο, δενδρολίβανο, λεβάντα, ρίγανη, βασιλικός

Φρούτα: φράουλα, βατόμουρο, βερίκοκο, Cape φραγκοστάφυλο, πεπόνι, Charentais πεπόνι, ροδάκινο, νεκταρίνι, φίγγι.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου