Edible Landscapes = Βρώσιμα Τοπία. Ο παραγωγικός κήπος και πώς να τον σχεδιάσετε.

Edible Landscapes = Βρώσιμα Τοπία

Ο παραγωγικός κήπος και πώς να τον σχεδιάσετε.

Tης Εύας Παπαδημητρίου

Γεωπόνος (ΑΠΘ) – Αρχιτέκτων Τοπίου (MLA) 

Είναι η νέα «μόδα» ή η ανάγκη μας να εξασφαλίσουμε, έστω και ψυχολογικά τουλάχιστον, την τροφή μας;

Η διαμόρφωση βρώσιμων τοπίων, (edible landscaping) είναι η ενσωμάτωση παραγωγικών φυτών σε ένα καλλωπιστικό κήπο.

Η στροφή από τους καλλωπιστικούς κήπους στους «βρώσιμους» κήπους, έγινε πολύ πρόσφατα στην Ελλάδα, αλλά δεν είναι καινούργια ανακάλυψη.

Ο Έλληνας,  λόγω των συγκυριών και της πρόσφατης ιστορίας της χώρας του, έχει ακόμα και σήμερα το «περιβόλι» στο σπίτι του (αναλόγως του που βρίσκεται η κατοικία του, στην περιαστική ζώνη ή στην ύπαιθρο). Αυτό το περιβόλι, είχε κυρίως δένδρα οπωροφόρα, όπως μία λεμονιά, μία πορτοκαλιά, μία συκιά, μία ροδιά, ή μια μουσμουλιά που τα συνδύαζε με τις τριανταφυλλιές, το γιασεμί και τα υπόλοιπα αρωματικά φυτά του.

Στην Αγγλία, αντίθετα, υπερισχύουν μέχρι και σήμερα, οι καλλωπιστικοί κήποι με τα πολύχρωμα άνθη και τα κωνοφόρα, άρα η στροφή τους στο βρώσιμο τοπίο, είναι πολύ πιο πρόσφατη. Βέβαια οι βρετανοί πάντα αφιέρωναν μια γωνιά του κήπου τους για να παράγουν οι ίδιοι τα σαλατικά τους. 

Στο Todmorden της Αγγλίας, η Pam Warhurst, μαζί με μία ομάδα εθελοντών, μετατρέπουν κάθε ελεύθερο χώρο της πόλης τους, σε «βρώσιμο καλλιεργήσιμο, κήπο». Έχουν ήδη εκμεταλλευτεί τα παρτέρια του δήμου, τον κήπο του νοσοκομείου και του σχολείου της κοινότητας, την κεντρική είσοδο του Αστυνομικού τους τμήματος, και σε άλλους ανοικτούς χώρους της πόλης, εκεί όπου όπως λέει και η ίδια «το χώμα, είναι ιδιαίτερα γόνιμο!»

Η χρήση και ο κατάλληλος συνδυασμός παραγωγικών φυτών στον κήπο, μπορεί να προκαλέσει ένα εξαιρετικά  καλαίσθητο αποτέλεσμα. Παράλληλα, τα παραγωγικά φυτά μπορούν να χρησιμέψουν για την τροφή της οικογένειας ή για ήπιες φαρμακευτικές τεχνικές, ή ακόμα και για συλλογή σπόρων και ανταλλαγή προϊόντων με τους φίλους.

Ανάλογα με το κλίμα, την περιοχή, τον προσανατολισμό και το διαθέσιμο νερό, μπορείτε κι εσείς να αναμείξετε τα καλλωπιστικά φυτά της βεράντας ή του κήπου σας, με ορισμένα παραγωγικά δένδρα και θάμνους και να δημιουργήσετε ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα!

Στην προσπάθεια μελέτης και κατασκευής ενός καλαίσθητου «βρώσιμου τοπίου», καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε τους ειδικούς γεωπόνους, με εμπειρία στις διαμορφώσεις κήπων και όρεξη για δουλειά.

Όλοι οι κανόνες που διέπουν την οργάνωση ενός καλλωπιστικού κήπου, ισχύουν και σε αυτή την περίπτωση. Μερικοί από αυτούς του κανόνες, που θα πρέπει να ακολουθήσετε είναι:

α. Επιλέξτε τους ηλιόλουστους χώρους του κήπου σας για τον λαχανόκηπο και τα οπωροφόρα και αφήστε του πιο σκιερούς για καλλωπιστικά φυτά.

β. Σιγουρευτείτε ότι η επιλογή των φυλλοβόλων φυτών είναι σε ισορροπία με τα αειθαλή, ώστε να υπάρχει μεν εναλλαγή με τις εποχές, αλλά να μην «αδειάζει» ο κήπος σας τελείως το χειμώνα. Για παράδειγμα συνδυάστε τα φυλλοβόλα δένδρα, όπως η ροδιά, η αμυγδαλιά, αχλαδιά, βανίλια και η βερικοκιά, που έχουν έντονη ανθοφορία την άνοιξη, με κάποια αειθαλή οπωροφόρα, όπως η μουσμουλιά και τα εσπεριδοειδή (εάν τα επιτρέπει η περιοχή), ώστε να έχετε και λίγο πράσινο χρώμα το χειμώνα.

γ. Βεβαιωθείτε ότι τα ψηλά φυτά είναι πάντοτε πίσω και τα χαμηλά μπροστά, ώστε να μην σας «κλείνουν» οπτικά και κινητικά το χώρο.

δ. Συνδυάστε μερικά καλλωπιστικά φυτά με τον παραγωγικό σας κήπο. Μπορεί να μην είναι χρηστικά αλλά θέλουν  λιγότερη δουλειά και το άρωμα ή το χρώμα τους μπορεί να είναι πολύ σημαντικά για το τελικό αποτέλεσμα του κήπου σας.

ε. Ρωτήστε στην αγορά για θάμνους  που έχουν καλλωπιστική χρήση και συγχρόνως βρώσιμους καρπούς, όπως η κουμαριά, η φειζοϊα, το μύρτιλο, η καρίσσα και άλλοι. Επίσης όλα τα αρωματικά, όπως το δενδρολίβανο, η αρτεμίσια, η λεβάντα, η αρμπαρόριζα, το φασκόμηλο, το μελισσόχορτο, το θυμάρι, και άλλα, έχουν αειθαλές φύλλωμα, πολύ όμορφο χρώμα και έντονο άρωμα, ενώ παράλληλα είναι χρηστικά φυτά.  Η διάταξή τους, σε σχέση με τα οπωροφόρα δένδρα ή τα λαχανικά, θα είναι αυτή που θα κάνει τον κήπο καλαίσθητο.

ε. Συνδυάστε τα χρώματα του κήπου σας με επιμέλεια. Θυμηθείτε ότι τα πολύ έντονα χρώματα ενός παραγωγικού κήπου, θα προέλθουν από τους εποχιακούς καρπούς των οπωροφόρων δένδρων σας.

στ. Αντικαταστήστε τον χλοοτάπητα με φυτά εδαφοκάλυψης με χρηστικότητα. Μπορείτε να δοκιμάσετε τη φράουλα, το θυμάρι το έρπον, το χαμομήλι  και άλλα, ανάλογα την περιοχή, το έδαφος και την έκθεση του συγκεκριμένου σημείου στον ήλιο.

ζ. τέλος, δημιουργείστε έναν χώρο όπου θα πειραματίζεστε με τα παιδιά σας. Τα λαχανικά όπως το ραπανάκι, το καρότο και η πατάτα, που φαίνεται σχετικά γρήγορα το εδώδιμο τμήμα του φυτού, δηλαδή «το αποτέλεσμα», δίνει ιδιαίτερη χαρά στα παιδιά.

«Οι μικρές δράσεις δεν χρειάζονται πολύπλοκες προτάσεις», λέει η Pam Warhurst.

Είναι στο χέρι μας να δημιουργήσουμε κοινωνίες με συνείδηση και εκπαίδευση όχι μόνο στο παραγωγικό πράσινο, αλλά στο καλαίσθητο παραγωγικό πράσινο.