Η Συμφωνία TiSA στα πλαίσια του διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου

«Η Συμφωνία TiSA στα πλαίσια του διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου»

Του

Σταμάτη Λ. Σεκλιζιώτη

Γεωπόνου (ΑΠΘ) – Δρα Αρχιτέκτονα Τοπίου

(MPhil, PhD Birmingham UK)

Πρώην Β Γεωργικού Ακολούθου FAS/USDA (*)

(*) O Δρ Σ. Σεκλιζιώτης μεταξύ άλλων διακρίσεων, έχει τιμηθεί δύο φορές (2002 και 2009) με τα Βραβεία Αριστείας για το Αγροτικό Ρεπορτάζ (Honorary Awards «Excellence in Reporting») του Υπ. Γεωργίας των ΗΠΑ, USDA

(οι απόψεις του συντάκτη δεν εκφράζουν υποχρεωτικά τις απόψεις των Γεωπόνων του Κόσμου)

Η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς Παροχής Υπηρεσιών

Εκτός της περιβόητης συμφωνίας ΤΤΙΡ μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ-28 και η οποία προς το παρόν φαίνεται να μπαίνει στην κατάψυξη…, «μαγειρεύεται» και η συμφωνία TiSA (Trade in Services Agreement) γνωστή ως συμφωνία για την απελευθέρωση και εμπορευματοποίηση των Υπηρεσιών…, περιλαμβανομένων του νερού και της ενέργειας..!!! Αυτή την περίοδο το περιεχόμενο της συμφωνίας αυτής  «κουβεντιάζεται» από 23 μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) και με την ΕΕ να συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις (άρα και η Ελλάδα)…

Σημειώνουμε ότι οι χώρες του συνασπισμού BRICS δεν συμμετέχουν (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Ν. Αφρική). Οι συμμετέχουσες χώρες εκπροσωπούν στο σύνολό τους το 70% της παροχής των παγκόσμιων υπηρεσιών. Το 13% του παγκοσμίου ΑΕΠ προέρχεται από διασυνοριακής μορφής παροχή υπηρεσιών, το δε 24% του ΑΕΠ στην ΕΕ προέρχεται από παροχή υπηρεσιών. Ας σημειωθεί ότι στις 23 χώρες περιλαμβάνονται το Ισραήλ, το Πακιστάν, η Τουρκία και η Ταϊβάν με τις οποίες η ΕΕ δεν έχει ακόμα συνάψει συμφωνίες ελεύθερης εμπορευματοποίησης των υπηρεσιών…!!   

Ποιούς τομείς περιλαμβάνει και ποιές οι ρήτρες

Η TiSA δημιουργεί ένα διεθνές νομικό πλαίσιο («καθεστώς») το οποίο αποσκοπεί στην απελευθέρωση της αγοράς και την ιδιωτικοποίηση όλων των εθνικών φορέων παροχής υπηρεσιών (που θα κρίνονται ασυμβίβαστες με την φιλοσοφία της TiSA), δραστηριότητες που αποτελούν και το μεγαλύτερο κομμάτι της οικονομίας στα κράτη μέλη του ΠΟΕ. Σύμφωνα με τους «δημιουργούς» της, η TiSA αποσκοπεί στο να ανοίξουν οι αγορές και να «βελτιωθούν οι κανόνες» σε ότι αφορά τις αδειοδοτήσεις, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τις τηλεπικοινωνίες, το ηλεκτρονικό εμπόριο, την ιδιωτική εκπαίδευση, τα ταχυδρομεία, την υγεία, το νερό, την ενέργεια, τη λογιστική, τις κατασκευές, τη ναυτιλία, τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εκτός συνόρων προς παροχή υπηρεσιών και για πολλές άλλες υπηρεσίες.

Σύμφωνα με αναλυτές των δημοσιοποιημένων κειμένων, οι ρήτρες «ratchet» (της μη αναστρεψιμότητας) και «standstill» (της διατήρησης του ισχύοντος πλαισίου) που περιλαμβάνονται στη συμφωνία, δείχνουν τις προθέσεις και την «βαρβαρότητα» της συμφωνίας μέσω των οποίων οι χώρες που θα υπογράψουν τη συμφωνία δεν θα μπορούν να αποκαταστήσουν εμπορικές απαγορευτικές διατάξεις που ίσχυαν πριν τη συμφωνία και έχουν αποσυρθεί λόγω της TiSA, αλλά επιβάλλουν και την «σε μόνιμη βάση απελευθέρωση» της παροχής υπηρεσιών χωρίς να επιτρέπουν επαναφορά στα επίπεδα «μερικής ή καθόλου απελευθέρωσης» που ίσχυαν κατά την υπογραφή της συμφωνίας..!!!      

Οι θέσεις της ΕΕ

Η TiSA βασίζεται στην προ 20ετίας συμφωνία GATS του ΠΟΕ (General Agreement on Trade in Services) η οποία εμπλέκει όλα τα Μέλη του ΠΟΕ (για περισσότερα Βλ.: https://www.wto.org/english/tratop_e/serv_e/gatsintr_e.htm). Τα κύρια σημεία της GATS (σκοποί, αποσαφηνίσεις, διείσδυση στις αγορές, εθνικοί χειρισμοί και εξαιρέσεις ξανα-συνυπάρχουν και στην TiSA).

Σύμφωνα με την Επίτροπο Εμπορίου της ΕΕ κ. Cecilia Malmström οι θέσεις της ΕΕ είναι προς τη θετική κατεύθυνση για μια «καλή» κατάληξη της συμφωνίας, ενώ επιθυμεί όπως η TiSA ενσωματωθεί στο ισχύον πλαίσιο του ΠΟΕ, με το επιχείρημα ότι η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος παγκοσμίως εξαγωγέας υπηρεσιών και ένα μεγαλύτερο άνοιγμα των διεθνών αγορών των υπηρεσιών θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας εντός της ΕΕ αλλά και ανάπτυξη.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί η δήλωση της κ. Cecilia Malmström περί ην ύπαρξη «διαφάνειας» των διαπραγματεύσεων για την TiSA, μετά από αίτημα των Κρατών Μελών της ΕΕ, δεδομένου ότι οι διαπραγματεύσεις και τα πρακτικά «δεν δημοσιοποιούνται» και όλα γίνονται πίσω από κλειστές πόρτες…. (αν και κάποιες δημοσιογραφικές πηγές αναφέρουν ότι οι δημοσιοποιήσεις ακόμα και από την πλευρά της ΕΕ γίνονται επιλεκτικά….). Οι διαπραγματεύσεις έχουν ξεκινήσει από τον Μάρτιο του 2013 στην Γενεύη (έδρα του ΠΟΕ) και μέχρι τον Ιούνιο του 2016 έχουν συμπληρωθεί ήδη 16 γύροι συζητήσεων με την επόμενη να ξεκίνησε τη 19^η Σεπτεμβρίου 2016 (προεδρεύουν εναλλάξ η ΕΕ, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία και δεν υπάρχει προκαθορισμένο deadline για το τέλος της διαδικασίας, αν και οι πιο αισιόδοξοι αναφέρουν το τέλος του 2016). Οι αποφάσεις στη Γενεύη παίρνονται ομόφωνα οι δε συνεδριάσεις γίνονται κάθε φορά σε διαφορετικές τοποθεσίες (σε διαφορές πρεσβείες όπου παρέχεται ασφάλεια και απομόνωση…!!!!).

Η TiSA θα είναι ανοικτή σε όλα τα Μέλη του ΠΟΕ που θα ήθελαν να ενταχθούν στο «άνοιγμα της εμπορευματοποίησης των υπηρεσιών τους»…!!! Η ΕΕ για ευνόητους λόγους τείνει να στηρίζει αυτή τη φιλοσοφία και μάλιστα να την επαυξάνει εκφράζοντας την επιθυμία της να ενταχθούν στη συμφωνία πολλές περισσότερες χώρες προσβλέποντας σε μεγαλύτερη αγορά των υπηρεσιών της…!!

Οι Αντιδράσεις

Οι αντιδράσεις και η γενικότερη αντίσταση και αντιπολιτευτική στάση της κοινωνίας των πολιτών στις συμφωνίες TTIP και TPP (συμφωνία χωρών του ειρηνικού με τις ΗΠΑ) κρίνονται από πολλές πλευρές ως ιδιαίτερα επιτυχείς κυρίως από καταναλωτές, παραγωγικούς κλάδους, κλάδους υπηρεσιών και αγρότες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ακόμα και από μερίδα της κοινωνικής ελίτ στις ΗΠΑ και την ΕΕ. Πολιτικά δε η εξέλιξη της ΤΤΙΡ θεωρείται μεγάλη ήττα για τον ίδιο τον πρόεδρο Ομπάμα ο οποίος αναμένονταν να υπογράψει τη συμφωνία πριν το τέλος της θητείας του τον Ιανουάριο του 2017.

Η προώθηση της TiSA θεωρείται τώρα ως η μοναδική πλατφόρμα «αντεπίθεσης» του νεοφιλελευθέρου λόμπι. Η TiSA χαρακτηρίζεται ως η πιο «σκληρή» και πιο «τρομακτική» συμφωνία σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες που έγιναν γνωστές, αλλά και η πιο «μυστική» ως προς τις διαδικασίες, το περιεχόμενο και τις προθέσεις της, όπου εμπλέκονται συνολικά 51 χώρες (23 συν οι ΕΕ-28). Πολλά μέλη του ΠΟΕ που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις, εκφράζουν ήδη μεγάλους προβληματισμούς εστιάζοντας κυρίως στις διακρίσεις που θα γίνονται στις παροχές υπηρεσιών μεταξύ των ισχυρότερων και λιγότερο ισχυρών χωρών που θα υιοθετήσουν την τελική συμφωνία, αλλά και στην πιθανότητα (και διαφαινόμενη τάση) να υπερισχύει η συμφωνία των εθνικών νόμων και θεσμικών πλαισίων των χωρών που θα την προσυπογράψουν.

 Η οργάνωση Greenpeace της Ολλανδίας κάνοντας χρήση κειμένων που είδαν το φως της δημοσιότητας από την διαπραγμάτευση της Γενεύης, ισχυρίζεται ότι η συμφωνία αυτή ανατρέπει ουσιαστικά τη συμφωνία των Παρισίων για το κλίμα (για συγκράτηση αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου).

Η Μεταμόρφωση της Παροχής Υπηρεσιών και οι σκληρές υποσημειώσεις….

Η συμφωνία οδηγεί στην οριστική «μεταμόρφωση» των δημοσίων φορέων παροχής υπηρεσιών και την ιδιωτικοποίηση τους, την επικράτηση των μεγάλων πολυεθνικών οίκων παροχής υπηρεσιών (corporate domination) και σε βαθμιαία κατάργηση της όποιας Εθνικής Κυριαρχίας απομείνει στα κράτη, της ελευθερίας και των δικαιωμάτων των  πολιτών τους. Οι εθνικές κυβερνήσεις δεν θα είναι σε θέση να κανονίζουν π.χ. τη σχέση νοσηλευτικού προσωπικού με τον αριθμό ασθενών στα νοσοκομεία,  να επιβάλλουν αυστηρότερους κανόνες στις αερομεταφορές, να απορρίπτουν ισοδυναμίες τίτλων σπουδών. Όσοι κανόνες (εθνικού νομοθετικού πλαισίου) θα ισχύουν, δεν θα πρέπει να είναι περισσότερο επιβαρυντικοί «από ότι χρειάζεται» σε ότι αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών.   

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες «σκληρές» και «αμφισβητούμενες» απόψεις που εμπεριέχονται στη συμφωνία και τίθενται προς συζήτηση, αναφέρονται ως «υποσημειώσεις» στα παραρτήματα του κάθε γύρου διαπραγμάτευσης και όσα βέβαια απ’ αυτά βλέπουν το φως της δημοσιότητας (Βλ.: TiSA - Domestic Regulation Annexes). Κάποια κείμενα της διαπραγμάτευσης προβλέπεται να μην δημοσιευτούν πριν την παρέλευση 5ετίας από την ημερομηνία υπογραφής της συμφωνίας (…!!!)

Οι Ελληνικές Θέσεις  

Είναι γενική η διαπίστωση ότι στην Ελλάδα, οι υποθέσεις που αφορούν σημαντικές διεθνείς συμφωνίες όπως οι TiSA η TTIP, η  CETA κ. ά., δεν αποκτούν τη δημοσιότητα που τις αρμόζει, οι σχετικές αναλύσεις και προβληματισμοί δεν βρίσκουν επαρκή χώρο και χρόνο στα μέσα ενημέρωσης (ηλεκτρονικό και έντυπο τύπο) είτε σκόπιμα είτε λόγω άγνοιας, τα δε σημαντικά σημεία και οι επιπτώσεις εφαρμογής τους δεν εντοπίζονται ούτε αναδεικνύονται επαρκώς αν και αφορούν μη αντιστρεπτές επιπτώσεις σε νευραλγικούς τομείς την Ελληνικής Οικονομίας (προϊόντα και υπηρεσίες), ενώ όταν αυτό συμβαίνει, έστω και σπάνια, τα ρεπορτάζ περιορίζονται σε γενικότητες, ενώ συχνά χαρακτηρίζονται από σύγχυση εννοιών και από ανακρίβειες που καθιστούν τελικά πολύ δύσκολη την «αφομοίωση» από τους πολίτες.

Περιττό να αναφέρουμε ότι η πιο ενημερωτική ανάδειξη των θεμάτων αυτών προέρχεται κυρίως από το εξωτερικό, τον χώρο του «ακτιβισμού» (είτε συμφωνούμε είτε όχι με τις πρακτικές και τον λόγο που αρθρώνουν) και των περιβαλλοντικών και καταναλωτικών οργανώσεων οι οποίες δείχνουν να παρακολουθούν πιο στενά τις διεθνείς εξελίξεις και εκδηλώνουν μια πιο ερευνητική διάθεση, ίσως πιο έντονη και πιο αποτελεσματική από την «καθημερινής μορφής δημοσιογραφία» όπως αυτή τη συνηθίσαμε (και μας συνήθισε) στον τόπο μας. Το διαδίκτυο λειτουργεί σαφώς εξισορροπητικά, παρά τις υπερβολές και τις προκαταλήψεις. 

Είναι προκλητική έως απειλητική η «αδράνεια» ίσως και η αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίζονται οι επιπτώσεις των διεθνών συμφωνιών στη χώρα μας, ιδιαίτερα όταν οι προτεραιότητες στη θεματολογία των ΜΜΕ εξαντλείται «συστηματικά» και «επίμονα» σε δευτερεύουσας σημασίας ζητήματα, συχνά δε εμφανίζονται να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την προβολή και ενασχόληση με το ίδιο ακριβώς δευτερεύον και συγκριτικά ελάσσονος σημασίας θέμα…. Η «ακροαματικότητα» προπορεύεται των σημαντικών και της ενημέρωσης…

Από την πλευρά των Κυβερνητικών φορέων και τις Πολιτικές στη χώρα μας (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) αλλά και από το σώμα των Ελλήνων Ευρωβουλευτών, η κατάσταση δεν εμφανίζεται περισσότερο χαρμόσυνη σε ότι αφορά πολιτικές θέσεις, παρεμβάσεις, κινητοποιήσεις, ερωτήσεις και επερωτήσεις, και γενικά μιας εμπεριστατωμένης ανοικτής συζήτησης και ευρύτερα «καταληπτής» ενημέρωσης σε θέματα διαπραγματεύσεων επί επικείμενων συμφωνιών, ή έκβαση των οποίων επηρεάζει το σύνολο της εθνικής οικονομίας, την ζωή των πολιτών, ακόμη και γενεών. Οι ερμηνείες του φαινομένου είναι πολλαπλές, ξεκινώντας από την «σκοπιμότητα» αποσιώπησης, την συνειδητή «αποφυγή», μέχρι και την πλήρη «αδιαφορία» και «άγνοια» του τι συμβαίνει εκεί έξω για όλους, άρα και για εμάς (συνήθως χωρίς εμάς)…     

Τα τελευταία χρόνια της «κρίσης» και των μνημονιακών δεσμεύσεων παρατηρείται μια ιδιάζουσα μυστικοπάθεια σε «καυτά» θέματα που αφορούν τις θέσεις (και τις υπογραφές) της χώρας μας, όπως π.χ. απέναντι στη συμφωνία ΤΤΙΡ, τη CETA, τη συμφωνία EU/SADC με τις χώρες της Ν. Αφρικής (όπου η χώρα μας φαίνεται να έχασε π.χ. τη μάχη της «φέτας ΠΟΠ») γνωστή και ως Economic Partnership Agreement (EPA), της απελευθέρωσης της αγοράς βιοτεχνολογικών προϊόντων άρα και της καλλιέργειας των Γενετικά Τροποποιημένων Καλλιεργειών στο Ευρωπαϊκό έδαφος (επιτρέποντας σε κάθε Κράτος Μέλος να αποφασίζει για τον εαυτό του…!!!!), την χρήση της Γλυφοσάτης στη ζιζανιοκτονία παρά τις υποδείξεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τις θέσεις μας σε πολιτικές επιδοτήσεων της ΕΕ σε παρόμοια προϊόντα της Β. Αφρικής με την Ελλάδα (π.χ. ελαιόλαδο), σε ζητήματα Προστασίας της Φυσικής και της Αγροτικής Βιοποικιλότητας, την Κλωνοποίηση παραγωγικών ζώων και την Εργαστηριακή «μαζική» παραγωγή κρέατος (σε κρεατόμαζες) και τώρα της TiSA όπου διακυβεύονται εθνικής σημασίας στρατηγικοί τομείς της οικονομίας (ενέργεια, νερό, ναυτιλία, παιδεία, υγεία, κ.ά.).

Σε όλα αυτά, ή έστω για μερικά από αυτά, θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε τις «καθαρές» θέσεις της Ελληνικής πλευράς, τις πιέσεις που δέχεται στους χειρισμούς της και από ποιούς, με ποιους και πως τα χειρίζεται, τι αντιπαραθέτει και τι αντιπροτείνει στις προκλήσεις, εάν συμφωνεί ή όχι με το συνολικό περιεχόμενο των Συμφωνιών η με κάποια από τα επί μέρους, και για ποιόν λόγο δεν ανταποκρίνεται στο δικαίωμα πρόσβασης των πολιτών σε πληροφορίες που τους αφορούν. Τα ίδια ερωτήματα θα μπορούσαμε να απευθύνουμε και στα μέσα ενημέρωσης αλλά και στην επιστημονική κοινότητα του τόπου για τις θέσεις τους, οι οποίοι υποτίθεται ότι παρακολουθούν και αναλύουν τα γεγονότα, γνωρίζουν τις τάσεις της παγκόσμιας οικονομίας, τις επιθετικές προθέσεις του «νεοφιλελευθερισμού», σκιαγραφούν όσο μπορούν (λόγω του πέπλου μυστικότητας) τις πολιτικές αντιστάσεις των κοινωνικά φιλελευθέρων, των σοσιαλδημοκρατών και των σοσιαλιστών και έχουν τα μέσα και τον τρόπο να ενημερώνουν. 

Αρθρογραφίες «φιλοσοφικού, ακτιβιστικού, κομματικού ή ενός ανωφελούς γενικού ευχολογικού περιεχομένου της αοριστίας και της ασάφειας» που απευθύνονται μόνο στους «κακούς ξένους» ή προς τους γνωστούς «αρχιερείς της παγκοσμιοποίησης» δεν επαρκούν, ιδιαίτερα όταν τους πολιτικά αρμόδιους της Κυβέρνησης και κατά δεύτερο λόγο της Αντιπολίτευσης που καλούνται να πάρουν ξεκάθαρη θέση στις εξελίξεις, δεν τους «συμπεριλαμβάνουν στο κάδρο των υπευθύνων»…

Το θέμα των διεθνών Συμφωνιών είναι καθαρά πολιτικό και εθνικό, όχι κομματικό. Η όποια προσπάθεια επίρριψης ευθυνών ή απαλλαγής παρατάξεων από τις ευθύνες τους είναι λάθος επιλογή και συνήθως σκόπιμα κομματική. Το μόνο για το οποίο μπορούν να κατηγορηθούν οι εγχώριες πολιτικές παρατάξεις είναι η ανικανότητα τους να αντιληφθούν «την ισχύ της γνώσης»…. και να συγκλίνουν προς μια εθνική πολιτική κοινής αποδοχής (εξωτερική ή οικονομική) που θα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της εποχής. Οι έχοντες την ευθύνη, δυστυχώς δείχνουν καταβεβλημένοι από την κρίση, με χρονικά κενά όπου συμπεριφέρονται σαν απλοί θεατές, ανήμποροι να αρθρώσουν άποψη, ή να ορθώσουν ανάστημα, αλλά και απρόθυμοι να μάθουν ή να αντιληφθούν τι συμβαίνει και τι προμηνύεται έξω από την πόρτα τους, ή πέρα από τα σύνορα της χώρας. Επικρατεί το σύνδρομο «του κόσμου που τελειώνει στα σύνορα της χώρας….!!!!».    

Η χώρα υστερεί σε «δυναμική παρουσία» στα φόρα της Ευρώπης (της ΕΕ-28, με ή χωρίς Brexit), στο ΝΑΤΟ, στον ΠΟΕ και στα προωθημένα κάστρα της διεθνούς διπλωματίας, με δραματικές ελλείψεις σε «επιχειρηματολογία» και σε επαγγελματίες «χειριστές» κάθε επιπέδου διαπραγμάτευσης που απαιτεί η εποχή. Φαίνεται ότι η διαπίστωση αυτή πιστοποιείται τελικά και εκ του αποτελέσματος. Η χώρα τα τελευταία χρόνια έχει στερηθεί των καλύτερων λόγω της «μαζικής μετανάστευσης πτυχιούχων» που δυστυχώς κατά μία εκτίμηση ισοδυναμούν οικονομικά μεν με κάποιο ΑΕΠ ίσο με 50 δις €, αλλά εθνικά και μακροπρόθεσμα η απώλεια δεν είναι δυνατόν να ποσοτικοποιηθεί με κανένα νόμισμα….