Σωτηρία και ανάδειξη του κτήματος Τατοΐου. Ώρα για διεπιστημονική παρέμβαση και δράση.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέμα: Σωτηρία και ανάδειξη του κτήματος Τατοΐου. Ώρα για διεπιστημονική παρέμβαση και δράση.

Το Διοικητικό Συμβούλιο τα Μέλη και οι Ομάδες εργασίας της Επιστημονικής Εταιρίας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα «ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» που δραστηριοποιούνται επιστημονικά και επαγγελματικά σε θέματα Σχεδιασμού, Διαχείρισης και Αποκατάστασης του Τοπίου αλλά και Προστασίας των κινδυνευόντων Οικοσυστημάτων και της Βιοποικιλότητας, αισθάνονται την ανάγκη και την υποχρέωση να τοποθετηθούν στο θέμα της σωτηρίας και ανάδειξης του κτήματος Τατοΐου.

Με την ευκαιρία της έκτασης που παίρνει το θέμα τελευταία, αλλά και το ειδικό ενδιαφέρον που αποκτά το κτήμα στο πλαίσιο προσεχών προτάσεων και παρεμβάσεων ευθύνης και συναρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης, του Δασαρχείου Πάρνηθας και του ΥΠΕΚΑ (Natura 2000), οι «ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» αποφάσισαν να συστήσουν:  

«Ειδική Επιστημονική Ομάδα για τη Διάσωση και Ανάδειξη του Κτήματος Τατοϊου».

Τα πρώτα Μέλη πρωτοβουλίας της ομάδας που είναι και Μέλη των «ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» συμβουλεύουν και συναινούν για κάθε εγχείρημα επιστημονικής αξιολόγησης και προβολής των επί μέρους ποιοτήτων του κτήματος αλλά και στο σύνολο, με σκοπό την ανάδειξη και αξιοποίησή του στο μέτρο που επιτρέπουν η σύνθεση και οι υποδομές του. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μέσα από μεθόδους και τεχνικές που υιοθετούνται και υπαγορεύονται από τη διεθνή πρακτική των Επιστημών της Δασοπονίας, της Γεωπονίας, της Αρχιτεκτονικής του Τοπίου, του Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού και της Διαχείρισης των Οικοσυστημάτων σε συνεργασία με το σύγχρονο Αρχιτεκτονικό Real Estate και τις αναπτυξιακές προοπτικές και πρακτικές που εμπεριέχονται σ’ αυτό, σε όφελος του κτήματος και των πολιτών.

Οι στόχοι και οι θέσεις του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ), από στόματος του Προέδρου του, «….να διερευνηθούν οι δυνατότητες και οι όροι αξιοποίησης του κύριου κορμού του πρώην βασιλικού κτήματος Δεκελείας (Τατοΐου) ώστε να μετατραπεί σε πολιτιστικό πάρκο, στο οποίο θα συνυπάρχουν αρμονικά το φυσικό περιβάλλον και η ιστορία, ώστε να εκτιμηθούν και τα έσοδα που θα μπορούσε να κάνει το κτήμα οικονομικά βιώσιμο», σαν γενικό σκεπτικό μας βρίσκει αρχικά σύμφωνους, κάτω από προϋποθέσεις.

Παραθέτουμε και προβάλλουμε την άποψη της Εταιρίας μας ότι η «βιωσιμότητα, άρα η οικονομικότητα του εγχειρήματος εξαρτώνται αποκλειστικά από μια ολιστική προσέγγιση των στόχων με συνοδευτικά μέτρα προστασίας του δασικού τοπίου» κρίνοντας ότι οι όποιες βεβιασμένες και αποσπασματικές επεμβάσεις στο κτήμα «σημειακές και κατά περίπτωση» οι οποίες δεν θα βασίζονται σε έναν γενικό σχεδιασμό Αρχιτεκτονικής του Τοπίου (Landscape master plan) για τo σύνολο των 42.000 στρεμμάτων, δεν θα συνεισφέρουν αποφασιστικά και ανταποδοτικά στον τελικό σκοπό αναβάθμισης του κτήματος και της αναγκαίας διατήρησης ενός συμπαγούς οικοσυστήματος, αλλά αντίθετα θα προκαλέσουν την κατάτμηση και διασπορά ασύνδετων μεταξύ τους χρήσεων γης, δράσεων και λειτουργιών. 

 

Ένα master plan αρχιτεκτονικής του τοπίου για το «Τατόι» καλείται να θέσει τις βάσεις μιας αναπτυξιακού χαρακτήρα εξέλιξης του κτήματος με τη μορφή ενός «περιβαλλοντικού επενδυτικού σχεδίου» και το οποίο:  

·        Χωροθετεί συμβατές μεταξύ τους λειτουργίες και δράσεις.

·        Καταγράφει και ταξινομεί στοιχεία οικολογικής και αισθητικής αξίας του τοπίου με τη βοήθεια σχετικών κλειδών (τυπολογία τοπίου).

·        Προτείνει επεμβάσεις βοτανικού εμπλουτισμού, προστασίας & ανάδειξης των συστατικών του χώρου και των κυριότερων σημείων αναφοράς (κήπους, προκήπια διατηρητέων κτιρίων, στατικά στοιχεία, υδάτινες επιφάνειες, βοτανικές συνθέσεις με διατήρηση ή αύξηση του αριθμού και του ποσοστού μίξης δασοπονικών ειδών αυτόχθονων και ξενικών, κλπ).

·        Προβαίνει σε σαφή οριοθέτηση χρήσεων και καλύψεων γης και σε επισήμανση οπτικών διαδρόμων, έγκλειστων και περίκλειστων στοιχείων, θέες, πανοράματα και vistas.

·        Χαράσσει και οργανώνει ανεξάρτητα και διακριτά δίκτυα μονοπατιών και  συνδεσμολογίας (οχημάτων, πεζών, ποδηλασίας, ιππασίας, προσεγγίσεων άμεσης ανάγκης) μεταξύ χωρικών υποδιαιρέσεων και βασικών λειτουργιών με «απόληξη και αρχή» τα διατηρητέα στοιχεία ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και μεταξύ υποδομών φύλαξης, πυροπροστασίας και υπηρεσιών διαχείρισης του κτήματος

·        Σχεδιάζει, προβάλλει και προωθεί ευκαιρίες παθητικής και ενεργού αναψυχής, δασοτουρισμού, δημιουργίας και συντήρησης αγροκηπίων και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για επισκέπτες και φίλους οι οποίοι αναζητούν μια συχνότερη ενεργή παρουσία

·        Όλα αυτά στα πλαίσια ενός κανονισμού λειτουργίας του κτήματος στα πρότυπα των «οικολογικών πάρκων» (π.χ. βρετανικού τύπου ιστορικών estates) με αυστηρή τη διατήρηση του «συνολικού» χαρακτήρα του κτήματος και αποκλεισμό κάθε είδους αποσπασματικής παρέμβασης κηποτεχνικού, αρχιτεκτονικού, δασοτεχνικού και πολιτιστικού περιεχομένου που δεν συνάδει με τη συνολική εικόνα, το αυθεντικό περιεχόμενο και τον κοινωνικό προορισμό του χώρου 

Για την πληρότητα του σχεδιασμού, ένα Master Plan Τοπίου (κατά το χρηστότερο «τοπιοδομία») επιβάλλεται να συνοδευτεί και από ένα Ολοκληρωμένο Διαχειριστικό Σχέδιο δάσους (ΟΔΣ). Ένα πλήρες ΟΔΣ, πέρα από το κλασσικό διαχειριστικό πρόγραμμα και το συνοδευτικό χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του:

• Αποτυπώνει τον φυσικό πλούτο, τους φυσικούς οικότοπους, τα αβιοτικά στοιχεία και τις επί μέρους χρήσεις και καλύψεις γης με τα ιδιαιτέρως πολύτιμα και μοναδικά για την Αττική περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά.
•  Περιλαμβάνει και Σχέδια Παρακολούθησης (ΣΠ) των ειδών χλωρίδας, πανίδας και τύπων οικοτόπων (Δάση, Θαμνώνες, Δασικές συστάδες & Φρυγανότοπους), συνήθως με ισχύ 10ετίας. 
• Προσφέρει πληρέστερη αξιοποίηση των στοιχείων φυσικής κληρονομιάς του δάσους στα πλαίσια προσφοράς αναβαθμισμένων υπηρεσιών που υπαγορεύονται από τη δασοπονική επιστήμη 
• Αξιολογεί τον δασικό βοτανικό πληθυσμό και ορίζει τα μνημεία της φύσης 
• Συμπράττει με τους συναρμόδιους φορείς και προλαμβάνει καταστάσεις και ενέργειες που πιθανώς να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα του κτήματος (προληπτικά μέτρα)

 

Στο πλαίσιο των σύντομων αυτών σκέψεων οι οποίες δεν παρεκκλίνουν από τη διεθνή ορθή πρακτική ούτε αποσκοπούν στο να την υποκαταστήσουν, οι «ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»  συγκλίνουμε και προθυμοποιούμαστε να συμβάλλουμε σε κάθε εποικοδομητική ιδέα για μια «επιστημονική» προσέγγιση στη διάσωση του κτήματος Τατοϊου, με σοβαρότητα, γνώση, καινοτομίες και πλήρη συνείδηση της πολιτιστικής, οικολογικής και ιστορικής σημαντικότητας του χώρου αλλά και του οικονομικού οφέλους που συνεπάγονται η ορθολογική ανάδειξη και διαχείριση.

Σαν επιστημονική εταιρία, δεν είμαστε σε θέση να συνηγορήσουμε ή να συμφωνήσουμε με περιστασιακές, έντονα επικοινωνιακές, ερασιτεχνικές, χομπίστικες και αποπροσανατολιστικές, σίγουρα μη επιστημονικές προσπάθειες ομάδων, ή ακόμη και ατόμων, που προωθούν μια διαφορετική αντίληψη για το «Τατόι» περιορίζοντας το ζήτημα μόνο σε θέματα ιστορικοπολιτικού μουσειακού χαρακτήρα, επιλεκτικών φυτοκομικών επεμβάσεων και αναπλάσεων βιτρίνας, βλέποντας τον χώρο σαν υπερτοπικό πάρκο μαζικής αναψυχής ή εύκολο σημειακό προορισμό εκδρομών και περιηγήσεων, ανεξάρτητα του βαθμού ανοχής ανθρώπινων δραστηριοτήτων και διάρκειας της παρουσίας. Δυστυχώς, χωρίς να θίγεται το θέμα της άμεσης ανάγκης για «επείγουσα και συστηματική διαχείριση» του κτήματος και σε όλη του την έκταση, ώστε να ανακοπεί και η όποια περιβαλλοντική υποβάθμιση και αλλοίωση, μέχρι να υλοποιηθούν οι στόχοι της Πολιτείας.

Αντίθετα, είμαστε πρόθυμοι να συμβάλλουμε με το εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό που διαθέτουμε μαζί με τις εμπειρίες μας και να υποβοηθήσουμε το έργο των φορέων που εμπλέκονται στη σημαντική αυτή υπόθεση.

Καλούμε τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) και τον Φορέα Διαχείρισης να υιοθετήσουν μια πολιτική «διεπιστημονικής προσέγγισης» που προτείνουμε οι «ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» προς την κατεύθυνση διάσωσης του κτήματος, το οποίο από τη φύση του αποτελεί πεδίο δράσης πολλαπλών επιστημών και τεχνών.

Με τιμή

Η Επιστημονική Ομάδα: 

Δρ Σταμάτης Λ. Σεκλιζιώτης                                                                            

Γεωπόνος ΑΠΘ – Αρχιτέκτων Τοπίου (MPhil, PhD, Birmingham, UK)            

Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου «ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»

Δρ Κωνσταντίνος Κασσιός,                                                                  

Δασολόγος ΑΠΘ – Αρχιτέκτων Τοπίου, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ, (MSc, PhD, University of Madison, Wisconsin USA), Μέλος των «ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»

Δρ Γεώργιος Καρέτσος,                                                             

Δασολόγος ΑΠΘ - Ερευνητής,  Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΕΘ.Ι.ΑΓΕ), Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου των «ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»

Σταυρούλα Κατσογιάννη,                                                                                       

Γεωπόνος ΓΠΑ – Αρχιτέκτων Τοπίου, Ιδρυτικό Μέλος των «ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»